Home > Bodem > Wat levert de bodem op? > Organische stof en humus
Organische stof en humus
Vers organisch materiaal komt in de vorm van gewasresten, organische mest of compost in de bodem. Het wordt daar door het bodemleven deels afgebroken. De jonge organische stof is de nog niet volledig verteerde organische stof die in de vorm van gewasresten, wortels, dierlijke en organische mest aan de bodem is toegevoegd. De fractie gemakkelijk afbreekbare stof verteert snel. Bij dit proces komen nutriënten, zoals stikstof, fosfaat en zwavel vrij voor opname door het gewas.
De fractie organische stof die een jaar na toediening nog in de bodem aanwezig is, wordt de effectieve organische stof (EOS) genoemd. De hoeveelheid effectieve organische stof varieert sterk: compost heeft een hoog aandeel effectieve organische stof, omdat het tijdens het composteringsproces al deels is omgezet. Verse gewasresten bevatten relatief weinig effectieve organische stof. Desondanks zijn er grote verschillen tussen gewassen. De fractie effectieve organische stof in rundermest is groter dan in varkensmest.
Bij de afbraak van organische stof blijft een aantal stoffen over die het bodemleven moeizaam kan omzetten, zoals lignine en fenolen. Daarnaast vormt het bodemleven nieuwe producten die moeilijk afbreekbaar zijn. Dit proces van de omzetting van vers organisch materiaal in stabiele organische stof heet humificatie. De humificatiecoëfficiënt is de verhouding tussen de hoeveelheid effectieve organische stof en verse organische stof. Deze stabiele verbindingen samen vormen de humus, die door zijn negatieve lading een belangrijke rol speelt bij het binden van positief geladen voedingsstoffen, zoals calcium, magnesium, kalium en natrium.
Organische stof in de bodem wordt langzaam afgebroken. Jaarlijks moet er organische stof worden aangevoerd om het gehalte op peil te houden. Gemiddeld is de jaarlijkse afbraak zo’n 2 à 3% van het organische stofgehalte, maar dit varieert. In het algemeen is de relatieve afbraaksnelheid in gronden met een hoog organische stofgehalte (b.v. veenkoloniale gronden) laag (plm. 1%) en in gronden met een laag organische stofgehalte (b.v. duinzandgronden) hoog (tot 10%). De gemiddelde organische stofbehoefte ligt tussen de 1500 en 3000 kg effectieve organische stof per ha per jaar.
Bron:
Kennisakker, adviesbasis voor de bemesting van akkerbouwgewassen
www.kennisakker.nl